Nie tylko dla arystokratów – savoir-vivre w szkole i po szkole

     Wspólne przestrzenie edukacyjne, takie jak szkoła, to miejsce, w którym szacunek, brak uprzedzeń i kultura osobista mają kluczowe znaczenie w tworzeniu atmosfery sprzyjającej nauce i współpracy. Warto dbać o wzajemny szacunek, nie tylko w codziennych relacjach, ale także w zachowaniu, które kształtuje nasze środowisko. Zapraszamy do poniższego tekstu, aby lepiej zrozumieć, jakie zachowania warto prezentować na co dzień, aby pozytywnie wpływać na atmosferę w szkole i jak przestrzeganie prostych zasad może uczynić naukę przyjemniejszą i bardziej efektywną. Poniżej znajdziesz zbiór zasad, które mają na celu wspieranie pozytywnych postaw i tworzenie przestrzeni, w której każdy uczeń i nauczyciel czuje się szanowany i doceniany.

1. Szacunek wobec nauczycieli i kolegów

• Uprzejmość: Każdego dnia w szkole witamy się grzecznie z nauczycielami i kolegami. Warto zacząć dzień od grzecznego „Dzień dobry” czy „Cześć”, a zakończyć „Do widzenia”. Tego typu uprzejmości pomagają w utrzymaniu miłej atmosfery.

• Ukłony i gesty szacunku: Drobne gesty, jak ukłon w stronę nauczyciela kiedy wchodzi do klasy lub w kierunku innej starszej od Ciebie osoby, podkreślają Twoje wychowanie i pokazują, że dostrzegasz drugiego człowieka.
• Zasada wzajemności: Szanuj innych, nie traktując ich z uprzedzeniem, ale empatią i zrozumieniem. Jeśli widzisz, że ktoś potrzebuje pomocy, nie bój się zaoferować jej w sposób delikatny, ale stanowczy.
• Słuchaj uważnie: Podczas zajęć, kiedy nauczyciel mówi, staraj się słuchać z pełną uwagą i nie przerywać. Kultura słuchania jest tak samo ważna jak kultura mówienia. Unikaj również sprawiania wrażenia, że jesteś obojętny wobec jego obecności.

2. Wzajemny szacunek w klasie

• Aktywne uczestnictwo: Uczniowie powinni starać się być aktywnymi uczestnikami lekcji, unikając zakłócania pracy nauczyciela czy kolegów. Jeśli ktoś chce się wypowiedzieć, niech podnosi rękę i czeka na swoją kolej.
• Spóźnienia: Jeśli się spóźniłeś, przeproś i wyjaśnij przyczynę, ale zrób to w sposób kulturalny, nie przerywając lekcji. Pamiętaj, że spóźnienia mogą zakłócać rytm lekcji i wprowadzać chaos, a także są oznaką braku szacunku wobec nauczyciela i kolegów.
• Zachowanie podczas lekcji: Staraj się zachować ciszę, gdy ktoś mówi, nie odwracaj uwagi od nauki i nie rozmawiaj na tematy niezwiązane z przedmiotem lekcji.
• Praca w grupie: Savoir-vivre w grupie oznacza szacunek dla każdego członka zespołu. Słuchaj innych, szanuj ich zdanie, nie przerywaj i bądź aktywny w realizacji wspólnych zadań.

3. Zachowanie w przestrzeni wspólnej

• Porządek i przestrzeń: Po zakończeniu lekcji zostawiaj swoje miejsce w porządku – wrzuć papiery do kosza, upewnij się, że niczego nie zostawiłeś na ławce. To oznaka szacunku zarówno dla miejsca, jak i innych uczniów.
• Kulturalne zachowanie na przerwach: Podczas przerwy odpoczywamy, ale w sposób, który nie zakłóca spokoju innym. Staraj się unikać głośnych rozmów czy niepotrzebnych hałasów w miejscach, gdzie inni odpoczywają.
• Dyskretny charakter rozmów: W czasie przerwy i na lekcji, rozmowy powinny dotyczyć tylko tego, co nie przeszkadza innym. Unikaj publicznego wyśmiewania czy plotkowania. Bądź życzliwy w rozmowie, nie oceniaj pochopnie.
• Szkoła to wspólne dobro: Pamiętaj, że wszystkie przestrzenie szkolne (korytarze, łazienki, klasy) są wspólne, dlatego dbanie o nie, unikanie zaśmiecania i szanowanie innych uczniów w tych przestrzeniach to kluczowe zasady savoir-vivre.  

4. Odpowiedni strój

• Zasada schludności: W szkole średniej, choć nie obowiązuje mundurek, należy ubierać się w sposób schludny i adekwatny do miejsca. Unikaj ubrań, które mogą być zbyt krzykliwe lub odciągać uwagę od nauki. Ubrania powinny być czyste, komfortowe i stosowne do okazji.
• Szanuj innych swoją odzieżą: Ubranie może być środkiem wyrażania siebie, ale powinno też wyrażać szacunek do innych. Zbyt wulgarny czy nieodpowiedni strój może wywoływać negatywne reakcje i zakłócać atmosferę w klasie. Dobrze dopasowany strój może świadczyć o Twoim szacunku do samego siebie i innych.

5. Jedzenie i picie podczas lekcji

• Odpowiedni czas na jedzenie - przerwy: Przerwa to idealny czas na posiłki. Wykorzystaj właśnie te momenty w ciągu dnia, aby coś zjeść, odpocząć i zrelaksować się przed kolejnymi zajęciami.
• Picie i jedzenie jest dozwolone, ale nie podczas lekcji: Chociaż w wielu szkołach spożywanie napojów czy drobnych przekąsek jest dozwolone, pamiętaj, że lekcja jest czasem przeznaczonym na naukę, a nie konsumpcję. Jedzenie na lekcji może być postrzegane jako brak szacunku dla nauczyciela oraz innych uczniów, którzy chcą skoncentrować się na zadaniach edukacyjnych.
• Dyskretny sposób spożywania posiłków: Jeśli koniecznie musisz coś zjeść lub napić się w trakcie zajęć, zrób to w sposób jak najbardziej dyskretny starając się unikać głośnych opakowań i przekąsek, które mogą rozpraszać uwagę. Pamiętaj, że to, co spożywasz, nie powinno nikomu przeszkadzać ani zakłócać lekcji. Ponadto zawsze warto zapytać nauczyciela o zgodę, czym również okazujesz mu szacunek.

6. Zasady komunikacji

• Zasada grzeczności: W szkole warto dbać o sposób, w jaki komunikujemy się z innymi. Używaj jak najczęściej uprzejmych zwrotów, takich jak „proszę”, „dziękuję”, „przepraszam”. Unikaj z kolei wulgaryzmów i niewłaściwego języka, który może wprowadzać napięcia, niepotrzebne nieporozumienia lub obrażać innych. Używanie wulgaryzmów w miejscach publicznych jest z reguły postrzegane jako wyraz braku szacunku do siebie i innych.
• Kultura w rozmowie: Pamiętaj, że Twoje słowa świadczą o Twoim poziomie kultury. Staraj się wyrażać myśli w sposób przemyślany, unikaj wyśmiewania i krytykowania innych w sposób niekulturalny. Jeśli chcesz coś powiedzieć, poczekaj na odpowiedni moment, by nie przerywać innym. Należy szanować przestrzeń do mówienia innych osób i nie dominować w rozmowach.

7. Przestrzeganie zasad w sali lekcyjnej

• Zasada punktualności: Staraj się przychodzić na lekcje na czas. Opóźnienia mogą zakłócać lekcje i wprowadzać chaos, a także są oznaką braku szacunku wobec nauczyciela i kolegów.
• Aktywność na lekcji: Bądź aktywny, ale nie dominuj. Podnoszenie ręki w celu zadania pytania lub odpowiedzi na pytanie to forma wyrażenia zainteresowania, ale pamiętaj, by nie przeszkadzać innym w trakcie wypowiedzi.
• Zachowanie podczas lekcji: Staraj się zachować ciszę, gdy ktoś mówi, nie odwracaj uwagi od nauki i nie rozmawiaj na tematy niezwiązane z przedmiotem lekcji.

8. Szacunek dla przestrzeni wspólnej

• Czystość w szkole: Dbaj o porządek wokół siebie – to obowiązek każdego ucznia. Po lekcji upewnij się, że twoje miejsce pracy jest czyste. Odrzucaj papierki, opakowania i napoje do kosza. Utrzymanie czystości to forma szacunku dla innych.
• Szkoła to wspólne dobro: Pamiętaj, że wszystkie przestrzenie szkolne (korytarze, łazienki, klasy) są wspólne, dlatego dbanie o nie, unikanie zaśmiecania i szanowanie innych uczniów w tych przestrzeniach to kluczowe zasady savoir-vivre.

9. Zasady cyfrowe

• Telefony komórkowe: Korzystanie z telefonu komórkowego powinno być ograniczone do przerw, chyba że nauczyciel wyrazi zgodę na jego użycie w celach edukacyjnych. Dzwoniący telefon w czasie lekcji jest dużym zakłóceniem. Używanie telefonu w trakcie zajęć to brak szacunku zarówno do nauczyciela, jak i do innych uczniów.
• Zachowanie online: Jeśli szkoła korzysta z narzędzi edukacyjnych online, pamiętaj o szacunku również w przestrzeni cyfrowej. Wysyłanie wiadomości do kolegów w czasie lekcji lub nieodpowiednia aktywność w Internecie może wpłynąć na efektywność nauki i zakłócić porządek.

10. Empatia i uprzedzenia

• Akceptacja innych: Szanuj indywidualność każdego ucznia. Każdy ma swoje poglądy, zainteresowania i sposób bycia. Współczucie, pomoc i zrozumienie różnorodności to wartości, które sprawiają, że szkoła staje się przestrzenią bezpieczną i przyjazną dla każdego. W szkole nie ma miejsca na kategoryzowanie innych. Wszyscy zasługują na szacunek, bez względu na różnice w wyglądzie, pochodzeniu czy statusie społecznym.
• Życzliwość i pomoc: Liceum to także czas na budowanie trwałych relacji międzyludzkich. Bądź otwarty na nowych ludzi, pomagaj innym, gdy tego potrzebują. Warto również pamiętać o współpracy jako jednym z kluczy do sukcesu. Wspieraj innych, dziel się wiedzą, pomagaj, ale także bądź gotów do przyjęcia pomocy od innych.

     Przestrzeganie powyższych zasad w szkole powinno sprzyjać budowaniu atmosfery wzajemnego szacunku, współpracy i komfortu w codziennym życiu szkolnym. Dzięki odpowiedniemu zachowaniu zyskujemy nie tylko uznanie nauczycieli i kolegów, ale także sami tworzymy przyjazne, efektywne środowisko do nauki i rozwoju. Dobre wychowanie ma kluczowe znaczenie w szkole, ponieważ wpływa na atmosferę, jaką tworzymy w naszej społeczności.

                                                                          mgr Przemysław Barzycki - pedagog szkolny